Książka ta jest ponownym ostrzeżeniem przed zagładą świata. Nie jest ekologicznym kazaniem, nie jest apelem o wstrzemięźliwość i wyrzeczenia. Era postępu technicznego, społecznego, demokratycznego nie wyczerpała jeszcze swoich możliwości. Stoimy raczej u progu nowej epoki nowoczesnego świata przemysłowego, przechodzimy od ekonomii opartej na paliwach kopalnych do ekonomii post-kopalnej, od gospodarki rabunkowej w stosunku do przyrody do wzrastania wraz z przyrodą. Niniejsza książka opowiada historię tej Wielkiej Transformacji, procesu ekonomicznej i kulturowej zmiany, której kontury się już dzisiaj zarysowują. I daje wyraz zaufaniu, że zagrożenie, jakie sama dla siebie stworzyła cywilizacja przemysłowa, będzie można w przyszłości przezwyciężyć środkami nowoczesnego świata, takimi jak nauka, technologia, demokracja. Czy wygramy wyścig ze zmianą klimatu i kryzysem zasobów, nie jest bynajmniej pewne. Do tego potrzebna jest co najmniej zielona rewolucja przemysłowa - wielki skok od gospodarki rabunkowej w stosunku do przyrody do wzrastania wraz z nią.

Dla podtrzymania swego istnienia kapitalizm potrzebuje dziewiczych ziem do podboju i nietkniętych dotąd rejonów człowieczeństwa do eksploatacji.

Gdy jest już wszędzie, w każdym zakamarku świata i w każdej cząstce człowieka, zaczyna wykazywać cechy kapitalizmu wyczerpania. Czy to początek jego kresu czy też nowej fazy rozwoju? Warto pytanie to rozważyć. Być może ów kres jest blisko choćby dlatego, że blisko jest katastrofa ekologiczna spowodowana działaniem kapitalizmu, a być może wcale blisko nie jest. Wszak do podbicia i ewentualnej ucieczki pozostał jeszcze kosmos (nie przypadkiem Elon Musk tak bardzo chce wysłać misję na Marsa), a człowieka, z którego nic więcej nie da się już wycisnąć, można zastąpić robotem. Ten nigdy nie będzie się skarżyć na wyzysk, nie założy z innymi robotami związku zawodowego i nie będzie się domagać podwyżki płac. Będzie zawsze zadowolony. Jednak czy zadowoleni będą ludzie żyjący w „nowym wspaniałym świecie”? Raczej nie. Co zatem robić? Przede wszystkim lepiej rozumieć naszą sytuację. I o tym jest ta książka.

Najlepsza książka 2019 roku „Financial Times” i „The Guardian”

Niektórzy ludzie odrzucają fakt, że nasza planeta ociepla się z powodu działalności człowieka. Ale czy ci z nas, którzy akceptują rzeczywistość spowodowanej przez człowieka katastrofy klimatycznej, naprawdę w nią wierzą? Gdybyśmy rzeczywiście w nią uwierzyli, z pewnością zdecydowalibyśmy się na działania zgodne z tym, co wiemy. A jednak prawie ich nie podejmujemy. W Klimat to my Jonathan Safran Foer bada fundamentalny dylemat naszych czasów w zaskakujący i głęboko osobisty sposób. Zadanie ocalenia planety wymaga wielkiego rozliczenia się z naszą. niestety bardzo ludzką, niechęcią do poświęcenia komfortu ze względu na niepewną przyszłość. By jeść więcej, smaczniej i taniej, zamieniliśmy naszą planetę w farmę do uprawy produktów zwierzęcych, czego konsekwencje są katastrofalne. Tylko wspólne działanie może uratować naszą planetę. Działanie, które zaczyna się od tego, co jemy – a czego nie jemy – na śniadanie.

Polska stoi węglem, to jasne jak słońce. Wydobycie węgla daje miejsca pracy, tanią energię, bezpieczeństwo energetyczne. Z czystym powietrzem już gorzej, ale za to wiatr nie zawsze wieje, a słońce w nocy nie świeci – nic nie jest doskonałe. Tak czy inaczej, zamykanie kopalń czy podporządkowywanie się unijnej polityce klimatycznej jest nie tyle niezrozumiałe, co szkodliwe. W końcu USA też trują, a Chiny? Szkoda gadać. A, jeszcze wiatraki szpecą krajobraz.

A może jednak nie? Może węgiel kosztuje więcej niż nam się wydaje? Nie tylko zdrowie i długość życia, ale też twardą walutę? Nawet bez Unii Europejskiej i zielonych klimatologów? Zasoby polskiego węgla są na wyczerpaniu, a ich wydobycie jest coraz droższe i coraz bardziej niebezpieczne. Za węglową energetykę nie tylko natura, ale i ekonomia wystawi nam wkrótce wysoki rachunek. Jak wyjść z węglowego uzależnienia? Komu zależy na utrzymaniu tego, co jest i kto na tym zarabia? A przede wszystkim: kto za to płaci?

O wizji Polski bez węgla, lecz z miejscami pracy; o koniecznym skoku cywilizacyjnym i powstrzymaniu apokalipsy, o tym jak wygląda życie z węglem i po nim – piszą Edwin Bendyk, Urszula Papajak, Marcin Popkiewicz, Michał Sutowski.

Rozpisana na wiele głosów książka, która łączy esej z reportażem, osobistą historię ze staroislandzką literaturą, hinduską mitologią oraz refleksjami na temat postępującej katastrofy klimatycznej. Czas to przeszłość, ale i przyszłość, w której będziemy żyli w pamięci naszych dzieci i wnuków. Woda – topniejące islandzkie i himalajskie lodowce, coraz bardziej zakwaszone oceany.Chcąc zmienić sposób, w jaki myślimy o naszej relacji z naturą, autor proponuje nowy język, taki, który przemówi wreszcie do naszej wyobraźni i uczuć. Wciąga nas więc w czułą, intymną opowieść – pisze o swojej babci, pionierce turystyki lodowcowej, która w1947 roku z samolotu obserwowała erupcję wulkanu Hekla, o dziadku, który operował wynalazcę bomby jądrowej, o wuju, który uratował od wyginięcia pewien gatunek krokodyli, i o swojej córce, która – jeśli dożyje wieku prababci – będzie mogła znać ludzi żyjących łącznie wciągu 260 lat.

W miarę jak kopiemy, wiercimy i odsłaniamy pokłady ziemi, by dostać się do mineralnych bogactw naszej planety, zasoby mineralne, z których korzystamy te przybierające postać złóż, które najtaniej jest wydobywać i przetwarzać stopniowo się wyczerpują.

W ciągu dziesięcioleci pozbywamy się skarbów, których wytworzenie zajęło Ziemi miliony czy nawet miliardy lat. Próby wprowadzania recyklingu i powtórnego użycia zasobów są obiecujące ale czy wystarczą?

Ugo Bardi, naukowiec i pisarz, przedstawia w swojej książce porywającą historię procesu formowania się minerałów, stworzonych przez nie imperiów, wojen i cywilizacji, a także potężnego przemysłu, który rozwinął się w związku z nimi i który zdradza dziś pierwsze oznaki upadku, miarę jak spadają jego zyski, a zwiększa się powodowane przezeń zanieczyszczenie. Książka ukazuje również ciemną stronę górnictwa: zniszczone krajobrazy, zanieczyszczone ekosystemy i wpływ na zmianę klimatu. Po tym, jak doszczętne splądrowaliśmy Ziemię, wkraczamy w nową epokę, którą Bardi, korzystający z badań największych ekspertów z dziedziny badań nad minerałami, opisuje z niezwykłą przenikliwością.

„Różnorodność narratorów, poetyk i treści potrzebna jest, by oddać dojmującą złożoność realnego świata, która sprawia, że gdy chodzi o las, zawsze chodzi o nas. [...] Słusznie uznając bezsilność przyrody w obecnym systemie autorzy proponują dwa modele działania: ?nieposłuszeństwo ekologiczne? oraz włączenie natury do demokracji. Problem polega na tym, że aktualny kształt demokracji nie pozwala na podmiotowe uwzględnianie przyrody. Zmieniająca się świadomość ekologiczna prowadzić powinna do zmiany systemowej. Nic nie wskazuje, by ?inna? demokracja mogła zdążyć na czas. Co nie znaczy, że nie warto jej poganiać, jak próbuje to robić ta książka”.

Jacek Żakowski

„Nie poprzestając na diagnozie kryzysu, autorzy i autorki kreślą projekty zmiany związane z wykorzystaniem potencjału buntu i gniewu. Ruchy sprzeciwu wobec destrukcyjnych tendencji ekologicznych opierają się na łączeniu różnorodnych aktorów. Jakakolwiek głęboka zmiana w organizacji naszych społeczeństw i próba stworzenia porządku zapewniającego przeżycie musi uwzględniać tę różnorodność. Czeka nas okres głębokich przemian w stosunkach między aktorami żyjącymi na ziemi. Jeśli nie uda nam się stworzyć nowych form politycznych, skończymy nie w lesie, ale niestety na pustyni. Prezentowana książka jest udanym ćwiczeniem wyobraźni, której praca może sprawić, że jednak zostaniemy w lesie”.

dr hab. Maciej Gdula