Świetlista republika

 Barba to trochę dla mnie rozczarowanie, bo po „Świetlistej republice” spodziewałem się, że jego kolejne książki też zrobią na mnie wielkie wrażenie, ale cóż: czasem jedna znakomita rzecz musi wystarczyć; na pierwszy rzut oka ze „Świetlistą republiką” kojarzą się dwie powieści Garcii Marqueza („Jesień patriarchy” i „Kronika zapowiedzianej śmierci”, nieistniejące państewko gdzieś w tropikach, forma relacji) i Golding („Władca much”, odkłamana niewinność dzieci), a do tego zdaje się to mieć nieco schulzowski posmak; ale siła tej powieści o fascynujących oświecenie dzikich dzieciach (czy aby na pewno?) tkwi w jej realizmie, sposobie opowiadania (zręczny kolaż relacji z fragmentami bardziej introspekcyjnymi, wplecionymi fragmentami esejów, felietonów etc.), no i nieirytującej aforystyczności; sztos.

Gdzieś na skraju dżungli, w fikcyjnym miasteczku San Cristóbal wciąż piszczy bieda, ale powoli tworzy się już klasa średnia, koegzystująca – nie bez napięć – ze rdzenną populacją Indian, która z oporami przechodzi na stronę „cywilizacji”. W tym nowym ładzie, gdzie asfaltowe drogi przecinają połacie błota, nagle pojawia się grupa dzieci w wieku od 9 do 13 lat. Początkowo nic nie robią, po prostu są, wprowadzając niepokój samą swą innością – porozumiewają się w nieznanym języku i prowadzą życie rządzące się niepojętymi dla obywateli San Cristóbal prawami. Dzieci pozbawione opieki dorosłych są brudne, bezdomne i głodne, zdają się jednak szczęśliwe i wcale nie chcą być na łono społeczeństwa przywracane. Ich odrębność, odczuwana jako prowokacyjna, burzy kruchą równowagę zbiorowości, która dopiero co zdobyła swoje przywileje i umościła się we względnym komforcie. Zaburzona dynamika wspólnoty w konsekwencji prowadzi do tragedii.

Ponoć inspiracją dla Świetlistej republiki był nominowany do Oskara polski film dokumentalny Dzieci z Leningradzkiego (2005), w którym Andrzej Celiński i Hanna Polak pokazali z jednej strony dławiącą obojętność moskwian na nieletnich mieszkańców dworca, z drugiej – fascynujący świat zabawy i wyobraźni, jaki dzieci potrafią wykreować, by przetrwać. Andrés Barba poruszone przez nich wątki rozwija, ale też dopowiada, uzupełnia, przetwarza. Przede wszystkim buduje w swojej książce arcyciekawą postać narratora, świadka wydarzeń, które miały miejsce dwadzieścia lat wcześniej, a teraz są przez niego relacjonowane, przy czym rewiduje on swój własny wkład w bieg wypadków.